Giovanni 'Don' Bosco is een Italiaanse priester die leefde in de 19e eeuw. Zijn levenswerk begon onder straatjongens in Turijn en breidde zich al snel uit tot buiten de landsgrenzen. Don Bosco's pedagogiek was uniek voor de tijd waarin hij leefde en had een zichtbaar positief effect op de ontwikkeling van jongeren. Vandaag de dag geldt zijn aanpak nog steeds als basis voor de pedagogische visie van onze organisaties. We nodigen je uit om Don Bosco te leren kennen aan de hand van onderstaande tijdlijn.
In Becchi, een klein gehucht van het Noord-Italiaanse Castelnuovo d’Asti, wordt Giovanni Bosco op 16 augustus 1815 geboren. Hij is de jongste zoon van Francesco Bosco en Margherita Occhiena. Het gezin van vijf is arm en leeft van wat het werk op de kleine boerderij hen opbrengt.
Op 12 mei 1817 - Giovanni is dan nog geen twee jaar oud - sterft zijn vader. Er breekt een harde en moeilijke tijd aan voor Mama Margherita. Ze moet de eindjes aan elkaar knopen en hoewel ze het zelf niet breed heeft, blijft de deur altijd openstaan voor mensen in nood. Bedelaars en armen die aankloppen, vertrekken nooit met lege handen.
Ook voor Giovanni is het geen leuke tijd. Hij moet samen met zijn twee broers op het land werken en hoewel hij zijn best doet, droomt hij hardop van een ander bestaan: een leven als priester. Giovanni's oudste broer Antonio verzet zich tegen deze keuze en zware ruzies blijven niet uit. Na een stevig conflict besluit Giovanni het huis te verlaten.
Dankzij zijn ontmoeting met Don Calosso en de nieuwe onderwijswet krijgt Giovanni de kans om naar school te gaan. Het leer- en leesgierig kereltje leest alle boeken die hij krijgt en schoolt zich zelfs in de zomer bij. Hij loopt rond op de jaarmarkt, bewondert de marktkramers, leert goocheltrucs en wordt zelfs een echte circusartiest.
Ook al is hij slim, toch kan Giovanni door de omstandigheden pas op zijn vijftiende de lagere school afmaken. Hij vertrekt meteen naar de naburige stad Chieri om er aan het middelbaar onderwijs te beginnen. Giovanni probeert met allerhande klusjes zoveel mogelijk bij te verdienen om zo de kosten voor zijn moeder te kunnen drukken.
Na de middelbare school komt Giovanni voor het moment te staan waarop hij keuzes moet maken. Hij is 20 jaar wanneer hij aan het seminarie van Chieri aan de priesteropleiding begint. Het leven is er streng, maar gelukkig kan hij rekenen op de steun van zijn vrienden. Giovanni wil later een andere priester zijn, dat beseft hij dan al.
In 1841 wordt Giovanni in Turijn tot priester gewijd. Hij is 'Don' Bosco geworden. Hij studeert nog verder aan het Convict, wat een radicale ommekeer in zijn leven betekent. Don Bosco komt voor het eerst in contact met de 'arme en verlaten' jongeren van Turijn en wordt tot diep in zijn hart geraakt.
De armoede van deze jongeren ligt volgens Don Bosco niet alleen op financieel gebied; het ontbreekt hen ook aan een degelijke morele en religieuze vorming. Via tal van publicaties - leesbaar voor jeugd en het gewone volk - probeert hij daar iets aan te veranderen. Samen met enkele andere priesters start Don Bosco met het eerste oratorio.
Voor Don Bosco is het oratorio een plaats waar jongeren thuis kunnen komen, catechese krijgen, een beroep kunnen leren en naar hartenlust kunnen spelen en ravotten. Na een vermoeiende en moeizame zwerftocht vestigt Don Bosco zich met zijn oratorio definitief in een loods in Valdocco. Het is dan Pasen 1846.
Het oratorio groeit snel en het duurt niet lang voordat Don Bosco een tweede oratorio opricht. In 1853 opent hij zelfs zijn eigen werkplaatsen waar zijn jongens een vak leert. Bij Don Bosco groeit het idee om een eigen congregatie op te richten: zo kan hij zijn eigen jongens tot geschikte medewerkers opleiden. Geen gemakkelijke opdracht, maar Don Bosco houdt vol.
Don Bosco's werk breidt zich uit: de jongeren krijgen volwaardige opleidingen, steeds meer volwassenen worden betrokken en zijn werk krijgt steeds meer bekendheid. Toch is 1856 vooral een pijnlijk jaar voor Don Bosco, want nadat Mama Margherita haar zoon veertien jaar lang had geholpen bij het werk in het oratorio, sterft ze in Valdocco.
Paus Pius IX leidt Don Bosco steeds meer in de richting van een religieuze congregatie en in 1859 is het eindelijk zo ver: de Salesiaanse Sociëteit wordt geboren met Giovanni Bosco als eerste Algemeen Overste. Het is uiteindelijk pas vele jaren later, in 1884, dat de sociëteit officieel erkend wordt als zelfstandige congregatie.
Het werk van Don Bosco bloeit volop in Turijn en samen met zijn werk groeit ook zijn faam. Al snel komt de vraag om ook op andere plaatsen dit werk te kunnen starten. In 1863 is het zo ver: in Mirabello Monferrato opent een eerste huis buiten Turijn: een kleinseminarie voor jongeren die zich willen voorbereiden op priesterstudies.
Wanneer Don Bosco in 1864 het Italiaanse stadje Mornese bezoekt, ontmoet hij daar Maria Mazzarello. Ze vinden elkaar al snel in dezelfde droom: het werk dat Don Bosco voor jongens verricht, ook voor meisjes realiseren. In 1872 is de congregatie van de Dochters van Maria Hulp der Christenen een feit, Maria Mazzarello wordt de Algemeen Overste.
De congregatie telt intussen 250 leden en is algemeen bekend. De tijd is dan ook gekomen om de blik buiten de grenzen van Italië te richten. Het eerste oratorio in het buitenland wordt in 1875 in Nice geopend, in datzelfde jaar zendt Don Bosco de eerste salesiaanse missionarissen uit naar Buenos Aires (Argentinië).
Vanaf 1883 worden de fysieke krachten van Don Bosco minder. Hij voelt zich inmiddels een oude man die 'opgeleefd' is. Hij blijft wel 'vader' van de congregatie, maar geeft steeds meer werk uit handen. In 1884 wijst hij Michele Rua aan als zijn opvolger. In 1887 gaat Don Bosco voor het laatst naar Rome, helemaal uitgeput en half blind.
In 1888 sterft Don Bosco. Hij roept zijn medebroeders op om de oorspronkelijke geest van het oratorio niet te verliezen, want "deze dreigt verloren te gaan bij het normale proces van institutionalisering." In de ochtend van 31 januari 1888 sterft hij op zijn kamer in Valdocco. Op dat ogenblik zijn er bijna 750 salesianen werkzaam in 9 landen.
Ook na de dood van Don Bosco blijft de congregatie groeien. In 1891 komen de eerste salesianen - en later ook de zusters - naar België (Luik). Vijf jaar later, in 1896, opent het eerste huis in Vlaanderen (Hechtel). In 1898 beginnen de salesianen met hun jongerenwerk in Nederland (Lauradorp). Het is de start van Don Bosco’s droom in onze regio.
Het eerste oratorio van Don Bosco is intussen uitgegroeid tot een wereldwijde congregatie. Enkele cijfers:
